Internationaal verdrag voor toegankelijke lectuur treedt op 30 september in werking

The Marrakesh Treaty: bindend na ratificatie door 20 landen!

De ‘World Intellectual Property Organization’ (WIPO), een agentschap van de Verenigde Naties, keurde in juni 2013 in Marrakech (Marokko) onder impuls van de World Blind Union (WBU) een baanbrekend internationaal verdrag goed. Dit beoogt wereldwijde toegang tot publicaties in een aangepast leesformaat voor personen met een leesbeperking (zie ook persbericht van juni 2013 van Luisterpunt - pdf - KB).

Dit WIPO-verdrag is in balans: omdat het de verruimde toegankelijkheid voor mensen met een leesbeperking uitwerkt met respect voor het internationale copyright.

Anderzijds komt het tegemoet aan belangrijke wensen van personen met een leesbeperking:

  • toepasselijk op iedereen met een leesbeperking, niet alleen personen met een visuele beperking;
  • recht op de (re)productie van gedrukte boeken in een aangepast leesformaat;
  • recht op het distribueren, zowel via een materiële drager (braillepapier, Daisy-cd) als via online distributie (download, streaming);
  • recht op grensoverschrijdend lenen / distribueren via een landelijke ‘geautoriseerde organisatie’.

80 landen hebben het verdrag ondertekend, waaronder België (juni 2014).
Na onderteking volgt logischerwijze de ratificatie. Ratificatie betekent opname in de landelijke auteurswet.
India ratificeerde als eerste. Canada werd in juni 2016 het twintigste land. Ratificaties zijn vooral gebeurd in Zuid-Amerikaanse landen, maar door geen enkele Europees land. Volgens het internationaal recht wordt een WIPO-verdrag, als het door 20 landen wordt geratificeerd, rechtsgeldig in die landen. Dit gebeurt drie maanden na de ondertekening door Canada. Bijgevolg treedt dit WIPO-verdrag op 30 september 2016 in werking (lijst ondertekenaars en ratificaties).

Het is nu zaak te ijveren voor een ratificatie door België en een afstemming op de federale auteurswet, waarbij overleg tussen de overheid, de rechthebbenden en de doelgroepen van mensen met een leesbeperking raadzaam is. Hierbij is de op stapel staande nieuwe Europese copyright-richtlijn belangrijk én de discussie over wie moet ratificeren (elke lidstaat of de Europese raad als geheel).

Luisterpunt volgt deze ontwikkelingen natuurlijk van nabij op, ook als actief lid van de IFLA-sectie ‘Libraries Serving Persons with Print Disabilities’ (LPD). Deze laatste deed recent nog een oproep naar de VN-leden om in hun land werk te maken van een snelle ratificatie.

Hopelijk doet de ratificatie door Canada - eindelijk -  iets bewegen in Europa!